Czy zdarzyło Ci się zatrzymać przy witrynie sklepu jubilerskiego i przyglądać się starannie wybranym ekspozycjom? A czy kopiąc jeden z wielu kamieni pod twoimi stopami zastanawiasz się dlaczego nie może on być częścią pięknego pierścionka, eleganckich kolczyków lub subtelnej kolii? Choć pozornie różne, zarówno wyroby jubilerskie jak i zwykły kamień mają ze sobą więcej wspólnego, niż myślisz. Tym powiązaniem jest ich pochodzenie.
Czym są minerały oraz jak wygląda proces ich powstawania? Uproszczając, minerały to w większości związki kilku pierwiastków chemicznych, które pod wpływem różnych czynników tworzą osobliwe skupiska. Czasem, jak w przypadku złota czy srebra, jest to tylko jeden pierwiastek, doskonale znany nam z lekcji chemii. Powstawanie większości z nich jest procesem bardzo złożonym, wymagającym olbrzymiego nakładu energii i czasu.
Minerały pochodzenia magmowego „wyrastają” z magmy(stopionej skały), która poprzez szczeliny w skorupie ziemskiej, w końcu przedostaje się coraz bliżej powierzchni ziemi. Niższa temperatura powoli studzi gorącą skałę umożliwiając krystalizację i po wielu przekształceniach(także hydrotermalnych) powoduje powstawanie minerałów niemal wszystkich gromad. Gdy magma dotrze do przypowierzchniowych warstw skorupy ziemskiej, powstają minerały pochodzenia metmorficznego.
Innym procesem tworzenia się skupisk minerałów jest wietrzenie. Długotrwały i powolny proces zamarzania, odmarzania, wietrzenia i oddziaływania wody oraz tlenu powoduje stopniowe wykruszanie się skał. Na powierzchni ziemi dodatkowym czynnikiem kruszenia są procesy biologiczne(wzrost i obumieranie organizmów żywych).
Minerały powstałe w morzu wskutek parowania i zmiany składu chemicznego wód są jednymi z najlepiej dostrzegalnych. W tego typu procesach swoje źródło mają między innymi sól kamienna, złoża wapieni czy gipsu.
Kryształ – dominacja symetrii i perfekcji
Przyglądając się najdroższemu i zarazem jednemu z najpospolitszych pierwiastków na Ziemi, niełatwo jest sobie wyobrazić, że inne jego postacie znajdują się także w nas samych. Węgiel – pierwiastek, wchodzący w skład znanego nam dwutlenku węgla, tlenku węgla, stanowiący podstawę chemii organicznej, a wraz z wodorem i tlenem tworzy takie związki jak cukry, tłuszcze, alkohole oraz… DNA.
Trudno uwierzyć, że ten sam pierwiastek jest budulcem najpopularniejszego minerału – diamentu. Poza oczywistymi walorami dla branży jubilerskiej, diament to także wiele właściwości wykorzystywanych w branżach od medycyny, aż po ciężki przemysł metalurgiczny. Najczęściej spotykany w formie niewielkich kryształów, w których dostrzec można niezwykłość i doskonałość kryształu.
Właściwości i rozpoznawanie minerałów
Znaczna część z rodzimych minerałów jest stosunkowo prosta do identyfikacji. Odrobina wiedzy i doświadczenia pozwala odróżnić pozornie takie same próbki. Jakie właściwości minerałów, pozwalają na ich prawidłową klasyfikację?
- Barwa – wiele minerałów posiada charakterystyczną dla swojego składu barwę, dzięki czemu znacznie łatwiej jest odróżnić je od innych. Cześć z nich jest tak intensywna, że może być(i jest) stosowana jako barwniki do farb. Niestety, często zdarza się, że minerał zanieczyszczony innym związkiem zmienia nieco naturalną barwę, przez co jego rozpoznanie bywa utrudnione. Mimo to, wciąż jest to jedna z najistotniejszych właściwości fizycznych.
- Połysk – metaliczny, półmetaliczny i niemetaliczny, o ile dwa pierwsze są intuicyjnie wyczuwalne, trzeci z nich posiada dodatkowe odmiany. Może to być połysk woskowy, tłusty, matowy, diamentowy, półdiamentowy i szklisty.
- Twardość – by nakreślić jej zakres nie potrzeba skomplikowanych narzędzi, wystarczy odrobina podstawowej wiedzy. Twardość określana jest w dziesięciostopniowej skali, gdzie: 1 – talk, 2 – gips, 3 – kalcyt, 4 – fluoryt, 5 – apatyt, 6 – skaleń, 7 – kwarc, 8 – topaz, 9 – korund, 10 – diament.
- Łupliwość – kojarzysz kształt kamienia po odłamaniu się kawałka na skutek uderzenia go innym? To właśnie kryje się pod nazwą łupliwość. Niektóre minerały bez trudu dają się odłamać tworząc linie niemal w każdym kierunku, inne zaś tylko w jednym, a u kolejnych na próżno szukać jakiegokolwiek śladu łupliwości.
- Przełam – niektóre minerały pękają nieregularnie tworząc różnego rodzaju przełamy. Wyróżnia się przełam równy, nierówny, muszlowy, kruchy i wiele innych. Właściwość ta może znacząco ułatwić rozpoznanie minerałów o podobnej barwie.
Najpiękniejsze – nie zawsze najrzadsze
Diamenty zauroczyły miliony ludzi na całym świecie. Czy rzadkość jego występowania i cena są wystarczającym czynnikiem ogromnej popularności tego minerału? A co z innymi, równie pięknymi lecz nie tak znanymi? Oto kilka przykładów innych minerałów, które swoimi właściwościami zachwycą niejednego amatora stylowej biżuterii.
- Opal – kolorowy i połyskujący, nie krystalizuje się lecz występuje w postaci żył i nacieków. Najbardziej znanymi jego odmianami są opal szlachetny(szary, niebieski lub czarny odcień tła z wewnętrzną iryzacją) i opal ognisty(refleksy od żółtych po czerwony).
- Kwarcyt – jeżeli chcesz podziwiać piękno tego pospolitego minerału, koniecznie zajrzyj do Muzeum Narodowego Historii Naturalnej w Paryżu. To właśnie tam znajduje się wyjątkowa kolekcja jego dużych kryształów.
- Chalcedon – nie sposób opuścić polskich gór bez tradycyjnego naszyjnika z wielowarstwową postacią tego minerału pod postacią agatu. Chalcedon posiada wiele odmian i to właśnie tej różnorodności zawdzięcza swoją sławę.
- Turkus – błękitny kamień poprzecinany ze złotymi żyłkami od setek lat stosowany w jubilerstwie, szczególnie jako materiał wypełniający pierścienie i naszyjniki.
Minerały – niezastąpione w każdej branży
Nietrudno zrozumieć popularność niektórych minerałów. Zarówno tradycja, jak i olbrzymie nakłady na reklamę skutkują spychaniem na dalszy każdego minerału, który nie jest wystarczająco opłacalny. Jednak minerały to nie tylko dodatek do ulubionej sukienki lub wymarzony pierścionek zaręczynowy. To także możliwość rozwoju dla branży elektronicznej, a co za tym idzie, także komputerowej. Gdyby nie one, nie miałabyś możliwości przeglądać stron jubilerskich oferujących stylową „unikalną” biżuterię.