Ostatnio coraz więcej osób pada ofiarą oszustów, którzy wykorzystują nasze dane osobowe, aby np. wziąć kredyt. Aby temu zapobiec, 17 listopada ub.r. Ministerstwo Cyfryzacji wprowadziło usługę „Zastrzeż PESEL”, dzięki której obywatele mogą zabezpieczyć swoje dane osobowe.
Od czasu wprowadzenia usługi już ponad 2,7 mln osób zastrzegło swój PESEL. Natomiast od 1 czerwca 2024 r. wszystkie instytucje finansowe będą musiały sprawdzić Rejestr Zastrzeżeń Numerów PESEL, zanim udzielą komuś pożyczki czy podpiszą umowę.
– Zachęcam każdego do tego, aby zastrzec swój numer PESEL. Można to zrobić szybko i wygodnie przez stronę gov.pl, aplikację mObywatel lub w urzędzie. Takie zastrzeżenie można w każdej chwili wycofać – powiedział wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski podczas konferencji prasowej.
Obecnie to ofiara przestępstwa czy kradzieży tożsamości musi udowodnić, że to nie ona zaciągnęła zobowiązanie prawne lub finansowe. Nowe przepisy zmienią tę sytuację. Jeśli obywatel zastrzeże swój PESEL i w tym czasie ktoś zaciągnie na niego zobowiązanie, instytucja finansowa nie będzie mogła domagać się od tej osoby np. spłaty długu.
– Gdy nasz PESEL jest zastrzeżony, oszuści nie powinni móc wykorzystać naszych danych, aby zawrzeć umowę, np. na kredyt. Od 1 czerwca 2024 r. obywatele z zastrzeżonym PESEL-em, którzy padną ofiarą oszustwa i ktoś weźmie kredyt na ich dane, nie będą musieli spłacać takiego kredytu – podkreślił minister.
Rozwiązanie przedstawione przez Ministerstwo Cyfryzacji jest jednym z najlepszych zaworów bezpieczeństwa. Do tej pory swój PESEL zastrzegło tylko ponad siedemset tysięcy osób starszych, czyli około dziesięć procent wszystkich seniorów – dodała minister ds. polityki senioralnej Marzena Okła-Drewnownicz.
Co to znaczy: Zastrzec PESEL?
Numer PESEL jest jedną z najważniejszych danych, jakimi dysponujemy. Jeśli wykorzystają go niepowołane osoby, możemy znaleźć się w trudnej sytuacji. Jeśli obywatel zastrzeże swój numer PESEL, informacja o tym pojawi się w Rejestrze Zastrzeżeń Numerów PESEL. Od 1 czerwca br. banki i firmy pożyczkowe oraz notariusze i operatorzy telekomunikacyjni będą musieli sprawdzać ten rejestr, nim podpiszą umowę z klientem. Jeśli np. udzielą pożyczki pomimo zastrzeżenia numeru PESEL, osoba poszkodowana, której dane skradziono, nie będzie musiała spłacać zadłużenia, które zaciągnęli oszuści.
– Sama zastrzegłam już PESEL i zachęciłam do tego wszystkie moje koleżanki. Nie narażaj się na oszustwa i zastrzeż swój PESEL – zachęca Ewa Ziętek, ambasadorka akcji. – Apeluję do ludzi w moim wieku, skoro istnieje taka możliwość to warto z niej skorzystać. To naprawdę działa, sam po konferencji zastrzegę swój PESEL – dodaje Daniel Olbrychski, ambasador akcji.
W trosce o bezpieczeństwo danych zalecamy, aby na wszelki wypadek mieć swój PESEL cały czas zastrzeżony i cofać zastrzeżenie tylko w sytuacjach, kiedy planujemy załatwić konkretną sprawę.
Kto może zastrzec PESEL?
Osoby pełnoletnie, które mają numer PESEL.
Gdzie mogę zastrzec swój PESEL?
- w aplikacji mobilnej mObywatel 2.0, 2. w serwisie internetowym mObywatel, 3. w dowolnym urzędzie gminy.
Swój PESEL można szybko i łatwo zastrzec elektronicznie. W aplikacji i serwisie mObywatel można zastrzec swój numer PESEL, a także:
- cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL z automatyczną datą ponownego zastrzeżenia,
- cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL bezterminowo,
- dowiedzieć się, jaka firma i instytucja sprawdzała Twój PESEL oraz z jakiego powodu,
- poznać historię swoich zastrzeżeń.
W aplikacji można dodatkowo otrzymywać na swój telefon powiadomienia związane z usługą Zastrzeż PESEL. Więcej informacji na temat zastrzegania PESEL w aplikacji na stronie usługi Zastrzeż PESEL. A szczegóły o serwisie mObywatel znajdują się na stronie mObywatela w przeglądarce.
Co jeszcze warto wiedzieć o zastrzeganiu numeru PESEL
Można zastrzec numer PESEL oraz cofnąć jego zastrzeżenie bezpłatnie, bez konieczności podawania przyczyny. Każda pełnoletnia osoba, posiadająca nadany numer PESEL, ma prawo dowolnie zarządzać statusem zastrzeżenia swojego numeru PESEL, niezależnie od liczby wcześniejszych zastrzeżeń. Celem zastrzeżenia numeru PESEL jest ochrona danych osobowych przed potencjalnymi skutkami kradzieży, zwłaszcza w kontekście działań konsumenckich. Niemniej jednak, nie wpływa to na inne aspekty codziennego życia czy formalności, nawet jeśli wymagają one użycia danych osobowych. W praktyce, zastrzeżenie numeru PESEL nie ma wpływu na:
- sprawy urzędowe (takie jak zawarcie małżeństwa, meldunek czy wyrobienie dokumentów),
- kwestie zdrowotne (na przykład wizyty u lekarza, pobyt w szpitalu czy odbiór recepty),
- udział w wyborach,
- ważność dokumentów (takich jak dowód osobisty, paszport czy prawo jazdy),
- korzystanie z profilu zaufanego,
- podróżowanie (w tym przekraczanie granicy, podróże lotnicze czy zakup biletów),
- wykonywanie czynności służbowych (na przykład podpisywanie umów w miejscu pracy),
- korzystanie z usług pocztowych (choć Poczta Polska może ubiegać się o dostęp do weryfikacji zastrzeżenia w rejestrze, nie jest to obowiązkowe na mocy prawa).
Cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL jest możliwe w dowolnym momencie. Można to zrobić poprzez aplikację i serwis mObywatel lub osobiście w urzędzie gminy. Zmiany zostaną odnotowane w rejestrze natychmiastowo. Cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL może odbyć się na dwa sposoby:
- bezterminowo, co oznacza, że numer PESEL pozostanie niezastrzeżony do ponownego zastosowania zastrzeżenia,
- poprzez wyznaczenie okresu automatycznego ponownego zastrzeżenia.
Należy pamiętać o przerwie 30 minut pomiędzy kolejnymi zmianami statusu zastrzeżenia. Warto cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL w sytuacjach, gdy planuje się załatwienie istotnej sprawy, która wymaga podpisania umowy z:
- firmami i instytucjami finansowymi, w tym bankami i instytucjami kredytowymi (na przykład umowa o kredyt, pożyczka, zakup na raty czy leasing),
- notariuszami (np. umowa kupna-sprzedaży nieruchomości),
- operatorami telekomunikacyjnymi (np. w celu otrzymania kopii karty SIM).
Zagubienie lub kradzież dowodu osobistego niesie ze sobą ryzyko naruszenia danych osobowych. Od 1 czerwca, zgłoszenie utraty dowodu osobistego powoduje automatyczne zastrzeżenie numeru PESEL. Zastrzeżenie PESEL nie ma wpływu na proces wyrobienia nowego dowodu osobistego, który można uzyskać bez przeszkód. Cofnięcie zastrzeżenia wymaga elektronicznej interwencji za pośrednictwem aplikacji lub serwisu mObywatel lub osobistej wizyty w urzędzie gminy. Usługa kontrolowania numeru PESEL jest bezpłatna i bezpieczna. Do tej pory skorzystało z niej ponad 2,7 miliona osób w Polsce. Nowe przepisy, obowiązujące od 1 czerwca 2024 roku, nakładają na firmy i instytucje finansowe, notariuszy oraz operatorów telekomunikacyjnych obowiązek sprawdzania rejestrów PESEL.
źródło: gov.pl