Domowe apteczki często stanowią pierwszą pomoc w nagłych przypadkach, jednak rzadko zaglądamy do nich, by sprawdzić, co dokładnie się w nich znajduje. Aby leki mogły działać skutecznie i bezpiecznie, konieczne jest ich właściwe przechowywanie oraz pozbycie się ich po upływie terminu ważności.
Jakie konsekwencje może przynieść zażycie przeterminowanych leków?
Termin ważności podany przez producenta wskazuje, jak długo lek zachowuje swoje właściwości terapeutyczne. Choć leki w formie tabletek czy kapsułek mogą zachować swoją skuteczność jeszcze przez pewien czas po upływie terminu, to preparaty w formie roztworów, syropów czy maści mogą szybko ulec rozkładowi lub rozwarstwieniu. Warto zwracać uwagę na zmiany w wyglądzie leków, takie jak pojawienie się nalotu, zmiana koloru, konsystencji lub nieprzyjemny zapach, które mogą świadczyć o utracie ich właściwości.
Leki po terminie ważności tracą swoje działanie. W przypadku leków przeciwbólowych brak skuteczności można łatwo zauważyć, ale w przypadku innych leków może to pozostać niezauważone, co niesie ze sobą ryzyko. Jest to szczególnie niebezpieczne w przypadku leków przeciwzakrzepowych, gdzie brak działania może prowadzić do udaru mózgu lub nawrotu zakrzepicy. Należy zachować szczególną ostrożność przy lekach o wąskim indeksie terapeutycznym, takich jak:
- leki przeciwdrgawkowe
- warfaryna
- nitrogliceryna
- teofilina
- digoksyna
- leki stosowane w terapii tarczycy
- doustne środki antykoncepcyjne
- insulina
Osoby cierpiące na ciężkie alergie, na przykład na jad owadów, powinny zawsze mieć przy sobie adrenalinę w ampułkostrzykawce. Jednak po upływie terminu ważności adrenalina może nie zadziałać skutecznie, co może grozić rozwinięciem wstrząsu anafilaktycznego.
Czy stosowanie przeterminowanych leków jest niebezpieczne?
Zażywanie leków po terminie ważności może wiązać się z ryzykiem nieskutecznego leczenia, co może prowadzić do pogorszenia zdrowia. Ponadto, niektóre substancje czynne mogą po pewnym czasie ulegać niekorzystnym przemianom chemicznym, prowadząc do powstawania toksycznych związków. Dotyczy to na przykład tetracyklin, które po przeterminowaniu mogą uszkodzić nerki. Stosowanie przeterminowanych leków do oczu niesie ze sobą również duże ryzyko, ponieważ po upływie terminu ważności mogą one zostać zanieczyszczone drobnoustrojami, co może prowadzić do infekcji.
Maści i inne leki stosowane miejscowo, które są przeterminowane, mogą pogłębić problemy skórne lub wywołać nowe choroby. Szczególną uwagę należy zwrócić na leki recepturowe, przygotowywane w aptece, które zwykle nie zawierają konserwantów i mogą stracić swoje właściwości już po 30 dniach.
Jak prawidłowo przechowywać leki?
Nie tylko termin ważności, ale także warunki przechowywania mają wpływ na skuteczność leku. Przechowywanie leków w niewłaściwych warunkach, takich jak zbyt wysoka lub niska temperatura, nadmierna wilgotność czy ekspozycja na światło, może sprawić, że lek straci swoje właściwości przed upływem terminu ważności. Najlepiej przechowywać leki w suchym, ciemnym miejscu, unikając przechowywania ich w łazience. Optymalne warunki przechowywania są zawsze podane w ulotce leku.
Jak bezpiecznie utylizować przeterminowane leki?
Przeterminowane leki nie powinny być wyrzucane do kosza ani spłukiwane w toalecie, ponieważ mogą one zaszkodzić środowisku i stanowić zagrożenie dla zdrowia. Najlepszym rozwiązaniem jest oddanie ich do apteki, gdzie znajdują się specjalne pojemniki na przeterminowane leki. Dzięki temu możemy być pewni, że zostaną one zutylizowane w sposób bezpieczny, nie trafią w niepowołane ręce i nie zaszkodzą środowisku.