Szkoły w Budzowie i Rogowie są liderami w implementacji energooszczędnych rozwiązań, które mają potencjał stać się źródłem inspiracji dla szeroko zakrojonych prac renowacyjnych w Polsce. W tym samym czasie wiele innych polskich placówek edukacyjnych boryka się z poważnymi problemami infrastrukturalnymi. Rocznie w Polsce tracimy około 75 000 dni szkolnych z powodu występowania pleśni i wilgoci w budynkach.
Organizacje społeczeństwa obywatelskiego wezwane są do postawienia jasnych i ambitnych celów w zakresie renowacji szkół i domów, mając na uwadze zdrowie i dobrobyt polskich dzieci.
W kluczowym dla Unii Europejskiej etapie negocjacji trójstronnych, zaplanowanym na 7 grudnia, polscy przedstawiciele angażują się w dyskusję dotyczącą Dyrektywy UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Ta inicjatywa ma na celu przyspieszenie renowacji zarówno obiektów publicznych, jak i prywatnych w kraju. Polska może poszczycić się kilkoma innowacyjnymi projektami, które stanowią wzór do naśladowania w kontekście fali renowacji.
W całym kraju znajdują się budynki, w tym szkoły i przedszkola, które pełnią rolę pionierów efektywności energetycznej poprzez zastosowanie rozwiązań związanych z koncepcją „domu pasywnego”.
Termin „dom pasywny” odnosi się do podejścia do budownictwa, które kładzie nacisk na efektywność energetyczną, przy czym szczególną uwagę poświęca się izolacji, szczelności oraz kontrolowanej wentylacji. Projekty te mają na celu minimalizację zużycia energii do ogrzewania i chłodzenia, zapewniając jednocześnie komfortowe warunki wewnątrz budynku.
W 2012 roku Szkoła Podstawowa przy ul. Henryka Pobożnego w Budzowie stała się pierwszą czynną szkołą pasywną w Polsce, oferującą edukację uczniom klas od pierwszej do szóstej. Po 11 latach od otwarcia, dyrektor szkoły, Irena Pachnicz, podkreśla:
„Korzysci z projektu domu pasywnego są widoczne, przede wszystkim w efektywności energetycznej. Budowa szkoły o takim efektywnym zużyciu energii przekłada się na oszczędności finansowe, co w obliczu dzisiejszych cen energii ma ogromne znaczenie. W naszej szkole utrzymuje się równomierna temperatura powietrza, co zapewnia poczucie komfortu cieplnego, a także sprzyja wydajnej wentylacji, co z kolei ogranicza rozwój mikroorganizmów, takich jak pleśń”.
Szkoła w Budzowie stała się wzorem do naśladowania, a podobne rozwiązania zastosowano w Gminnym Przedszkolu w Rogowie, otwartym w 2019 roku. Iwona Felczak, dyrektor przedszkola, podkreśla:
„Odkąd przenieśliśmy się do nowego budynku, zauważyliśmy znaczną poprawę jakości powietrza. W budynku takim, jak nasz, dzieci z problemami zdrowotnymi, takimi jak astma, funkcjonują znacznie lepiej. Sprawna cyrkulacja powietrza, przestronne klasy i ekologiczne źródła ogrzewania z pewnością przyczyniają się do redukcji czynników alergicznych w powietrzu, co minimalizuje podrażnienie oskrzeli i pogłębianie się alergii”.
Mimo że te szkoły stanowią doskonałe przykłady energooszczędnych i zdrowych budynków, większość polskich obiektów wciąż pozostaje na niskim poziomie, jeśli chodzi o izolację i efektywność energetyczną. Tylko 1% wszystkich domów w Polsce spełnia kryteria energooszczędności, a większość budynków zbudowanych przed 1989 rokiem nadal nie posiada skutecznej izolacji termicznej.
Dodatkowo, badania wykazują, że polskie dzieci tracą rocznie około 75 000 dni szkolnych z powodu wystawienia na działanie wilgoci i pleśni w pomieszczeniach. Zapobieganie temu problemowi może przynieść znaczące korzyści ekonomiczne, szacowane na niemal 1,5 miliarda euro do roku 2060.
Renowacja pod kątem efektywności energetycznej rozwiązałaby wiele z tych problemów. Słaba izolacja termiczna oznacza, że zimą okna w klasach pozostają zamknięte. Nie tylko bezpośrednio obniża to jakość powietrza w pomieszczeniach, ale oznacza także wzrost wilgotności powietrza. Wilgoć, która osadza się na zimnych ścianach, może powodować rozwój pleśni, co z kolei zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu oddechowego, takich jak astma.
Zmiana takiego stanu rzeczy jest możliwa. Kraje UE są na końcowym etapie negocjacji dotyczących Dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD), która określi plan działania na rzecz renowacji budynków w Europie. Podczas gdy wiele postanowień zostało już uzgodnionych, w tym złagodzenie kluczowych wymogów dotyczących renowacji, ogólny poziom wymagań wciąż pozostaje do ustalenia. Kraje, w tym Polska, będą musiały określić całkowity poziom oszczędności energii, który ma zostać osiągnięty do 2030 i 2035 roku.
Do grona zwolenników renowacji polskich szkół należy Parents for Future, stale rosnąca sieć zrzeszająca rodziców starających się o bezpieczniejszy, sprawiedliwszy świat dla dzieci na całym świecie w świetle zmian klimatycznych. Elżbieta Lemańska-Błażowska z organizacji Rodzice dla Klimatu stwierdza:
„Zdrowie i bezpieczeństwo dzieci są najważniejsze dla wszystkich rodziców, a stan techniczny budynków odgrywa tu istotną rolę. Dzieci mają prawo do przebywania w środowisku, które nie wpływa negatywnie na ich zdrowie i wyniki w nauce, a dorośli mają obowiązek im to zapewnić. Jako rodzice, będziemy naciskać na podjęcie odpowiedzialnych działań w tej kwestii. Rzeczywiste rozwiązania techniczne istnieją i są na wyciągnięcie ręki. Najwyższy czas przeprowadzić renowację szkół i przedszkoli, które tego potrzebują”.
Aleksandra Krugły, specjalistka ds. rzecznictwa w Habitat for Humanity Poland, organizacji pozarządowej zajmującej się problemami mieszkaniowymi, mówi:
„Zbliżające się negocjacje UE stanowią dla Polski ważną okazję do poprawy stanu krajowych zasobów budowlanych. Szkoły w Rogowie i Budzowie są wyraźnym dowodem na to, że inwestowanie w dobrej jakości budynki przynosi korzyści naszym dzieciom. Mamy nadzieję, że rząd będzie konstruktywny w tej kwestii i wyznaczy sobie wysoką poprzeczkę w negocjacjach z UE. To inwestycja w dobrobyt kolejnego pokolenia Polaków”.
Ostateczne spotkanie trójstronne dotyczące dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków odbędzie się 7 grudnia.
Informacje o Dyrektywie w sprawie charakterystyki energetycznej budynków
Dyrektywa dotycząca charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) stanowi negocjowany akt prawny Unii Europejskiej, mający na celu stymulowanie renowacji budynków w Europie oraz wdrożenie nowych technologii, takich jak pompy ciepła i panele słoneczne, celem ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do 2050 roku.
W kontekście EPBD, polski rząd zobowiązany będzie do opracowania krajowego planu modernizacji domów, szkół, szpitali i innych budynków. Priorytetowo traktowane będą te budynki, które zużywają najwięcej energii, w celu ochrony mieszkańców przed wysokimi rachunkami za energię i ubóstwem energetycznym. Działania te przyczynią się do modernizacji i zwiększenia efektywności energetycznej budynków w Polsce.
Dyrektywa EPBD została zatwierdzona w marcu przez Parlament Europejski, a obecnie trwają negocjacje trójstronne. Po ostatnim spotkaniu trójstronnym, które miało miejsce 12 października, ustalono, że ponad połowa renowacji obejmie budynki o najgorszej charakterystyce energetycznej, stanowiące około 40 procent ogółu. Biorąc pod uwagę znaczenie budynków publicznych, takich jak szkoły, można oczekiwać ich szczególnego traktowania.
Ostateczne normy dotyczące oszczędności energii do 2030 i 2035 roku mają zostać określone podczas finałowych negocjacji trójstronnych, planowanych na 7 grudnia.
Budynek a zdrowie
Związki między wilgocią i pleśnią a problemami zdrowotnymi są niezaprzeczalne. Mieszkańcy niezdrowych budynków są o 40% bardziej podatni na astmę. Wilgotne warunki życia mają także poważny wpływ na zdrowie dzieci, zwiększając ryzyko chorób układu oddechowego. Badania wykazały, że dzieci zamieszkujące wilgotne mieszkania są ponad dwukrotnie bardziej narażone na problemy z układem oddechowym niż ich rówieśnicy w suchszych warunkach.
Nadmierna temperatura w salach lekcyjnych również stwarza zagrożenie dla zdrowia i nauki uczniów. Przekroczenie komfortowej temperatury o 1°C wiąże się z 2% spadkiem wyników w nauce. Poprawa izolacji budynków wpływa na warunki wewnętrzne, redukując częstość chorób układu oddechowego oraz poprawiając zdrowie psychiczne i produktywność.
Przykłady inwestycji
Szkoła Podstawowa przy ul. Henryka Pobożnego w Budzowie to pionierski projekt w Polsce. Dzięki zastosowaniu technologii pasywnej, wykorzystaniu energii słonecznej i fotowoltaiki, oraz efektywnej wentylacji, budynek ten osiągnął niemal zerowe zużycie energii.
Podobnie, Gminne Przedszkole w Rogowie, zbudowane zgodnie z zasadami pasywnymi, korzysta z naturalnych warunków środowiskowych. Dzięki efektywnej cyrkulacji powietrza, przedszkole utrzymuje suchy klimat, eliminując problemy z wilgocią, które występowały wcześniej w starszych budynkach.
Te inwestycje nie tylko wpływają korzystnie na środowisko, ale także mają pozytywny wpływ na zdrowie i komfort użytkowników, co stanowi istotny krok w kierunku zrównoważonego rozwoju.
Źródło informacji: All 4 Comms, PAP